Op 10 mei 1940 deed een elite-eenheid van Duitse parachutisten een luchtlandingsaanval op het fort van Eben-Emael. Dit tragisch begin van de Tweede Wereldoorlog voor West-Europa wordt op 14 en 15 mei  herdacht met een ontroerende belevingswandeling ‘Once Upon a time in 1945’.  Een unieke gelegenheid om het grootste en best bewaarde ondergrondse fort van WO2 te bezoeken.

10 mei 1940

Het fort van Eben-Emael werd gebouwd tussen 1932 en 1935 om de Belgische verdediging tegen Duitsland te versterken. Het fort had als taak om in de regio van Visé, Maastricht en Lanaken de toegangswegen tot België en de bruggen over het Albertkanaal en de Maas te verdedigen en zo een opmars van vijandelijke legers onmogelijk te maken of te vertragen.
Het fort van Eben-Emael werd door zijn sterke natuurlijke ligging en moderne bewapening aanzien als één van de sterkste en oninneembare forten van Europa.  Maar een speciaal geselecteerde afdeling van de Duitse luchtmacht werkte in het diepste geheim aan een nooit gezien aanvalsplan: een luchtlandingsaanval. Deze revolutionaire aanvalstactiek was een complete verrassing voor de Belgische defensie want voor de eerste maal in de geschiedenis werden zweefvliegtuigen ingezet bij een aanval.  De luchtlandingstroepen gebruikten ook een nieuw type explosief, de holle lading die in een mum van tijd de belangrijkste gevechtsposten en observatiekoepels uitschakelt.  Bij de ontploffing ontstaat een schokgolf en een hittegolf van 2800° C die alle onderliggende materialen doorboren en verbranden. Pogingen om de Duitse paratroepen van het fort te verdrijven mislukten. De eerste Belgische defensielijn was doorbroken en de Duitse tankeenheden konden oprukken naar het Belgische binnenland.  Franse en Britse troepen wilden de oprukkende vijand tegenhouden waardoor de weg vrijgemaakt werd voor een Duitse aanval in de Ardennen.  Luchtbombardementen door Duitse Stuka duikbommenwerpers op de wegen en dorpen in de omgeving kostten aan 750 Belgische soldaten en 250 burgers het leven.

Fort Eben-Emael, a must see!
Fort Eben-Emael is een immense complex dat zich uitstrekt over 3 niveaus, 5 km galerijen en 17 gevechtsposten. In 1940 had dit militaire domein een oppervlakte van 75 ha. 
De ondergrondse kazerne was een kleine ondergrondse stad die met een eigen waterleiding, verluchting en elektrische stroomvoorziening het garnizoen de mogelijkheid moest geven om een beleg van 30 dagen te kunnen doorstaan. Vandaag zijn al die lokalen volledig geherinitialiseerd en tonen ze de bezoeker het dagelijks leven van de soldaten in het fort.

Het ondergrondse gangenstelsel dat voor 90% te bezoeken is, is 5 km lang en verbindt de ondergrondse kazerne met alle gevechtsbunkers.

De 17 zware gevechtsbunkers in gewapend beton bevinden zich op niveau 2. Vandaag kan je 2 artilleriekazematten tot in de kanonnenkamer en een aantal verdedigingsbunkers bezoeken. Ook de volledig gerestaureerde en unieke 120 mm artilleriekoepel met zijn ongelooflijke technische capaciteit kan bezocht worden.

Het bovenplateau waar in de vroege ochtend van 10 mei 1940 de aanval plaats vond, ligt ca. 65 meter boven het niveau van het Albertkanaal en heeft een oppervlakte van 45 ha of ca. 90 voetbalvelden.  Hier krijgt de bezoeker informatie over de landing van de zweefvliegtuigen en kan hij genieten van een prachtig uitzicht over de Maasvlakte, het Albertkanaal en het sluizencomplex van Ternaaien.

In het museum komen thema’s aan bod zoals de holle lading, de gevechten rond het Albertkanaal, de strategie van de Duitse aanval, de aanval op het fort zelf en het leven in de Jekervallei.  Het  meerjarenplan 2022-2025 voorziet nieuwe museumzalen en een update van een aantal zalen.  Aan de museumlokalen staat een origineel DFS-230 zweefvliegtuig opgesteld.  Met dit toestel waarvan er nog slechts twee wereldwijd bewaard bleven, landden de Duitse elitetroepen op 10 mei boven op het fort.

Once upon a time in 1945
Om de gebeurtenissen van 1940 te herdenken wordt op 14 en 15 mei het evenement ‘Once Upon a time in 1945’ gehouden. Dit is een ontroerende belevingswandeling van twee uur waarbij jonge artiesten stilstaan bij wat er 80 jaar geleden gebeurde. Zij maakten hun werken ter nagedachtenis van zij die het leven hebben gelaten tijdens de tweede wereldoorlog. Bezoekers zien er ‘Oorlogsvrouwen’, theater geregisseerd door Maren Lambrichts en ‘Die goede oude tijd bestaat niet’ van regisseur Ulysse Cuvelier. Literatuur is er met ‘De man met de zwarte laarzen’ van auteur O.G.Wilkens en poëzie van Esma Gühn.  De band van Martijn Engelen brengt muziek van de jaren 40. Er zijn filmvoorstellingen van ‘Menteur’ van Joachim Plusquin en ’Sluitertijd’, een kortfilm van Willem Klagenaar. Nena Hustinx stelt haar beeldende kunst voor. De belevingswandelingen gaan door op 14 mei om 17, 19 en 21 uur en op 15 mei om 12, 14; 16 en 18 uur.

Praktisch: Fort Eben-Emael biedt verschillende bezoekformules.  Voor de passende formule, de exacte openingsdagen en uren raadpleeg je best www.fort-eben-emael.be

Coverfoto: ingang van het Fort van Eben-Emael