Carnaval wordt meestal geassocieerd met een kleurrijke stoet met praalwagens waarbij vaak de draak gestoken wordt met personen of toestanden. Vergeet dit beeld als je naar carnaval in Binche gaat. Het hoogtepunt van het carnavalgebeuren dat als Unesco Werelderfgoed erkend werd, is Vette Dinsdag, de enige dag dat de Gilles in ornaat mogen optreden. Wij hadden vorig jaar het exclusieve voorrecht om Gille Michel te volgen op Mardi Gras. En die dag begon al om 4 uur in de morgen…
4 uur, het is donker, koud en vooral stil in de straten van Binche als we ons naar de woning van Michel begeven. Ten huize van Gille Michel is het echter al behoorlijk druk want familie en vrienden zijn er samengekomen om de ‘transformatie’ van Michel tot Gille mee te volgen. Het pak en de accessoires liggen klaar en op de grond ligt gerstestro. Michel draagt een wit wollen hemd, een witte lange broek en witte sokken. Daarboven trekt hij zijn tweedelig linnen pak aan dat versierd is met 400 verschillende banden en motieven van vilt in de kleuren zwart, geel en rood. Zijn vest is zo te zien veel te groot maar niet voor lang want nu begint het werk van de ‘bourreur’…
De bourreur vult het pak stevig op met stro zodat Michel een bochel en een goed gevulde buik krijgt. Een stevig ingegespte gordel houdt alles op zijn plaats. Een witte kraag, een strik en een grote bel vervolledigt zijn outfit. De laatste handeling en best een emotioneel moment is het opzetten van de witte muts door de echtgenote die hem tot besluit kust en een gelukkige Mardi Gras toewenst. Tot slot wordt Michel nog omgordt met de belletjesgordel en steekt hij zijn voeten in klompen van wilgen- of populierenhout. Met de ingekorte bezem van wilgentenen of ramon en een mandje met sinaasappels is hij helemaal Gille. Familie en vrienden wensen hem een gelukkige Mardi Gras toe en samen klinken ze hierop met een glaasje champagne.
Tocht door de stad
Het loopt al tegen zes uur als er buiten tromgeroffel klinkt, het signaal dat een collega-Gille met zijn gevolg Michel komt ophalen. Na de rituele begroeting en een glaasje champagne vertrekt de groep om een volgende Gille op te halen. De trommelaar geeft het ritme aan voor de danspas waarop de Gilles stappen. Onderweg komen we nog andere groepjes Gilles, boeren, pierrots en harlekijns tegen. Van alle kanten hoor je nu tromgeroffel en het gestamp van de klompen op de kasseien. Als alle leden van eenzelfde vereniging opgehaald zijn, gaat het richting ontmoetingscentrum voor het verplicht royaal ontbijt met oesters, zalm en champagne. Niet dat Gilles luxueus leven maar het is Mardi Gras en met het ‘opgevuld’ pak is het moeilijk om iets stevigs te eten.
Anonieme Gilles
Om 7.30 uur komen alle Gilles samen op het stationsplein. Je kan er werkelijk op de koppen lopen. Niet verwonderlijk als je weet dat er in Binche ongeveer 1000 Gilles zijn, verdeeld over een 40-tal verenigingen. Gille kan je worden als je geboren bent in Binche of er een vijftal jaar woont maar je moet steeds voorgedragen worden door twee Gilles. Op het stationsplein heeft er een tweede emotioneel moment plaats want hier worden de paraffine maskers opgezet waardoor elke Gille verdwijnt in de anonimiteit en er geen onderscheid meer is van rang en stand.
Van het stationsplein gaat het richting stadhuis voor de uitreiking van de eretekens. Het is meer dan druk in de straten want met de Gilles en hun gevolg lijkt het of de hele stad op de baan is. In het stadhuis worden de maskers afgezet en na de uitreiking van de eretekens gaat de groep naar de markt waar de trommelaars het ritme aangeven voor de rondedans, ‘de rondeau’. Ondertussen is er massaal veel volk naar de markt gekomen. Het is moeilijk om nog een plaatsje te vinden in de talrijke eet- en drinkgelegenheden. Hier en daar staan kraampjes waar je mimosa kan kopen. Mimosa is de eerste lentebloem en net als de mimosa kondigen ook de Gilles de lente aan. Met hun ramon en bellen verjagen de Gilles de boze geesten en met hun klompen stampen ze op de aarde om deze vruchtbaar te maken. De begeleidende tamboers geven een karakteristieke bezwerende cadans aan. ’s Middags keren de Gilles terug naar huis voor een lunch. In afwachting van hun terugkeer hebben wij nog even tijd om het carnavalmuseum te bezoeken.
De Gilles in vol ornaat
Rond 15 uur komen de Gilles terug naar het centrum. De gezelschappen worden begeleid door tamboers. Nu dragen de Gilles hun hoofddeksel met de struisvogelveren en onderweg delen ze sinaasappels uit. Deze beroemde hoed moet minstens acht en liefst twaalf groepjes van echte struisvogelveren tellen. De hoed kan tot 90 cm hoog zijn en 3 kg wegen. Om die reden dragen kinderen jonger dan 16 geen pluimenhoed. Bij wind of bij regenweer worden de hoeden niet gedragen maar dit betekent meteen ook ongeluk voor het komend jaar. De pluimen zijn wit maar om vergeling te verbergen, worden ze vaak blauw of roze gekleurd. Vanaf 16 uur komen de Gilles in stoet aan op de Grand-Place om de rondeau te vormen. Om 20 uur is er een lichtstoet en een rondeau en om 21.30 uur wordt Mardi Gras besloten met een groot vuurwerk op de Grand-Place. En als ook de stadsspreuk ‘Plus Outre’ verlicht is, is carnaval gedaan maar vele Binchois nemen de spreuk van Karel V die ‘altijd verder’ betekent ook letterlijk en blijven dansen zolang de tamboers spelen, desnoods tot het aanbreken van de nieuwe dag…
Info: Carnaval in Binche gaat dit jaar door van zondag 26 februari tot dinsdag 28 februari . Meer info: Office du Tourisme de Binche, Grand-Place – 7130 BINCHE +32 (0) 64 33 67 27
http://www.binche.be